Auteur: Huberta Boshaven – laatst bijgewerkt 19 september 2024
Het syndroom van Sjögren, soms ingekort tot Sjögren, is een auto-immuunziekte. Het immuunsysteem dient om bacteriën en virussen uit het lichaam te weren, maar bij een auto-immuunziekte gaat er iets behoorlijk mis. De afweer richt zich dan tegen de eigen lichaamscellen en als gevolg daarvan ontstaan er ontstekingsreacties.
In dit artikel gaan we kijken naar de consequenties voor je gebit als je lijdt aan het syndroom van Sjögren.
Het syndroom van Sjögren
Zoals boven vermeld is het syndroom van Sjögren is een auto-immuunreactie. De ziekte maakt de speeksel- en traan klieren chronisch ontstoken, waardoor ze beetje bij beetje kapot gaan en hun functie verloren gaat.
De exacte oorzaak van Sjögren is niet helemaal bekend. Genetische factoren spelen een rol, met name als de diagnose al in de kindertijd wordt gesteld. Daarnaast treedt het syndroom vaak op bij vrouwen boven de 40, wat wijst op hormonale schommelingen als bevorderende factor. Maar ook bepaalde virussen en ernstige stress kunnen een rol spelen, waardoor het syndroom van Sjögren in principe bij iedereen kan toeslaan.
Het syndroom van Sjögren kan veel verschillende klachten veroorzaken, die per persoon verschillen. Daarbij komen er perioden voor dat de klachten relatief mild zijn, afgewisseld met perioden van hevige klachten. Dit alles maakt het stellen van de diagnose niet altijd makkelijk.
Droge ogen en een droge mond zijn vaak de eerste en de meest kenmerkende symptomen, maar daarna kunnen ook andere klachten optreden. Droogheid kan ook voorkomen in andere delen van het lichaam, zoals droogheid van de huid, de slokdarm, de luchtwegen en vaginale droogheid. Er wordt ook vaak pijn in spieren en pezen en gewrichtspijn gemeld en een gebrek aan energie, waardoor het Sjögren-patiënten verminderd belastbaar zijn. Tot slot kunnen maag en darmen, de lever, de blaas en nieren en het zenuwstelstel worden aangetast door het syndroom van Sjögren.
Geschat wordt dat 1 op de 1.000 mensen in meer of mindere mate last heeft van het syndroom van Sjögren. Sjögren is niet te genezen, zodat de behandeling uitsluitend is gericht op het bestrijden van de symptomen.
Droge ogen en droge mondklachten
Droge ogen en een droge mond kunnen verschillende oorzaken hebben. Maar omdat nagenoeg alle patiënten met Sjögren last hebben van droge ogen en een droge mond, is de kans groot dat er bij deze combinatie sprake is van het syndroom van Sjögren. Dit komt omdat de traan- en speekselklieren direct worden aangetast, waardoor er verminderde afscheiding van tranen en speeksel is.
Uiteraard is het belangrijk om met deze klachten naar de huisarts te gaan, die je als het goed is doorverwijst. Het is helaas geen uitzondering dat patiënten geen of relatief laat de juiste diagnose krijgen omdat patiënten uiteenlopende klachten hebben, die ook kunnen wijzen op een ander ziektebeeld. Een ziekenhuis met multidisciplinaire expertise op het gebied van het syndroom van Sjögren verdient daarom de voorkeur.
Het syndroom van Sjögren en je gebit
Net als alle andere symptomen van het syndroom van Sjögren, is de veel voorkomende monddroogheid een zeer onaangename klacht. Met een droge mond is het lastiger om voedsel te kauwen en door te slikken en zelfs het praten kan bemoeilijkt worden. Bovendien gaat een gebrek aan speeksel altijd ten koste van de mondgezondheid. Speeksel zorgt voor de natuurlijke bescherming van het gebit en met een tekort aan speeksel neemt de zelfreiniging van de mond af.
Speeksel neutraliseert onder andere de zuurgraad in de mond. In een droge mond raakt de mondflora, het orale micro-bioom, uit evenwicht en kunnen schadelijke bacteriën zich gemakkelijker vermenigvuldigen. Daarmee vergroot monddroogte de kans op een slechte adem, tandvleesontstekingen, cariës (gaatjes) en schimmelinfecties (candida albicans).
Droge mondklachten aanpakken
Zoals vermeld is de behandeling van het syndroom van Sjögren gericht op het bestrijden van de symptomen. Dat geldt ook voor de droge mondklachten. Het verzachten hiervan levert een aangenamer mondgevoel op en compenseert het effect van te weinig speeksel voor het gebit. De volgende tips kunnen je daarbij helpen:
1. Kies voor milde tandpasta en mondwater
Veel tandpasta’s en mondwaters bevatten merkwaardig genoeg uitdrogende en irriterende ingrediënten. Dat is voor niemand aanbevelenswaardig, maar als je last hebt van een droge mond als gevolg van het syndroom van Sjögren zit je daar helemaal niet op te wachten.
Bekijk de ingrediënten van je mondzorg-producten kritisch en vermijd stoffen als alcohol, SLS (sodium lauryl sulfaat), agressieve antiseptische middelen als peroxide en chloorhexidine en overbodige smaak- en kleurstoffen. Kies voor milde en mondvriendelijke producten van de merken RyttPro®, JuliBrite®, Oxyfresh® en Ikinora®. Ikinora® bestaat geheel uit zachte, natuurlijke ingrediënten en biedt, behalve tandpasta een weldadige hydraterende mondolie. De verpakking van Ikinora® is ook nog eens geheel recyclebaar.
Een goed idee is ook het RyttPro® Frisse adem pakket. Hierin vind je de reinigende en verzorgende RyttPro® tandpasta en mondwater, het verzorgende RyttPro® Foam, een zachte tongreiniger en RyttPro® Mondspray. Alles om je gebit te reinigen en je mondslijmvliezen zo gehydrateerd en soepel mogelijk te houden.
2. Gebruik een hydraterende spray of gel
Een prettig middel om droge mondklachten te verzachten is een mondvriendelijke spray of gel die de mondslijmvliezen hydrateert en het evenwicht van de mondflora ondersteunt. Voorbeelden hiervan zijn Moist-R® Droge Mond Spray, RyttPro® Fresh Breath Mondspray en OxyFresh® Pro Relief Dental Gel. Omdat deze middelen de mondflora niet verstoren maar juist ondersteunen, kun je ze net zo vaak gebruiken als je nodig hebt.
3. Gebruik tussendoor kauwgom of tabletten met xylitol
De natuurlijke zoetstof xylitol heeft grote voordelen voor de mondgezondheid, iets wat je goed kunt gebruiken bij monddroogte door het syndroom van Sjögren. Het maakt onder andere dat schadelijke mondbacteriën zich moeilijker als tandplak aan het glazuur kunnen hechten en het verlaagt de zuurgraad in de mond. Daarnaast heeft xylitol een frisse en koele smaak.
Je kunt xylitol gebruiken in de vorm van de gebitsverzorgende kauwgom Moist-R® Hydrating Chewing gum of in Moist-R® Xylitol tablets for Dry Mouth, als kauwen moeilijk gaat.
Tot slot
Tot zover de symptoombestrijding van droge mondklachten bij het syndroom van Sjögren. In het verlengde daarvan is het belangrijk om regelmatig naar de mondhygiënist en de tandarts te gaan. Dit omdat er bij een tekort aan speeksel een aanzienlijk groter risico op cariës (gaatjes), tandvleesontstekingen en andere mondproblemen is. Bespreek jouw klachten met de mondzorg-professionals en vraag hen hoe je de schade aan je gebit zoveel mogelijk kunt beperken.
Bronnen
- Expertisecentrum Sjogren Nederland
- National Library of Medicine: Update on Sjögren Syndrome and Other Causes of Sicca in Older Adults
- National Library of Medicine: Optimizing dry mouth treatment for individuals with Sjögren’s syndrome