Auteur: Huberta Boshaven – laatst bijgewerkt  20 september 2023

Een droge mond (xerostomie) komt vaak voor en voelt doorgaans erg onaangenaam. Maar dat is niet alles. Een gebrek aan speeksel is funest voor de mondgezondheid. Het vergroot de kans op een slechte adem, tandvleesontstekingen en cariës (gaatjes).

In dit artikel kijken we naar de mogelijke oorzaken van een droge mond. En natuurlijk ook naar de middelen waarmee je droge mondklachten kunt verhelpen of in ieder geval verzachten.

Wat is een droge mond?

Van nature produceren je speekselklieren voldoende speeksel om de mondholte gehydrateerd te houden. Dat houdt de mondweefsels soepel en beschermt ze tegen uitdroging. Als je onvoldoende speeksel in je mond hebt, merk je pas wat je mist. Een droge mond is op zich al een vervelend gevoel, maar je kunt er daarnaast de volgende klachten bij krijgen:

• Een zere keel en een krakerige, schorre stem. Praten kan daardoor moeizamer worden en zelfs pijn gaan doen. Ook slikken en eten kan problematisch worden, vooral droog voedsel kan pijnlijk zijn.

• Monddroogte kan zodanig zijn dat je tong en lippen branderig aanvoelen. Ook kan je tong tegen je verhemelte blijven plakken. Andere weefsels in de buurt, zoals je neus- en bijholten en je lippen kunnen uitdrogen wat uiteraard voor de nodige irritatie op die plekken zorgt.

• Door droge mondklachten kun je slechter gaan slapen. Je kunt geregeld wakker worden met een dorstig gevoel.

• Je smaakpapillen kunnen minder goed functioneren en je smaak kan zelfs helemaal verdwijnen. Maar ook een vieze smaak in je mond kan veroorzaakt worden door een tekort aan speeksel.

Tot slot heeft een tekort aan speeksel flink wat nadelige gevolgen voor je mondgezondheid. Voldoende speeksel houdt namelijk de zuurgraad in de mondholte in balans en vormt de natuurlijke bescherming tegen schadelijke bacteriën. In een droge mond krijgen die bacteriën volop de gelegenheid om zich te vermenigvuldigen. Om die reden vergroot een droge mond de kans op mondproblemen. Denk aan een slechte adem, schimmelinfecties (candida albicans) en amandelstenen. Omdat er ook meer tandplak is en tandsteen gevormd wordt, is er meer risico op tandvlees- en gebitsproblemen.

Neem droge mondklachten daarom altijd serieus. Onderzoek wat de oorzaak is van jouw droge mond en neem zonodig maatregelen. 

Oorzaken van een droge mond

Er zijn uiteenlopende oorzaken die kunnen leiden tot droge mondklachten:

• Uitdroging van het lichaam
• Medicijnen en zware medische behandelingen
• Slecht functioneren van de speekselklieren
• Mondademhaling
• Hormonen
• Medische aandoeningen
• Psychische klachten
• Leefstijl gerelateerde factoren
• Bepaalde bestanddelen van tandpasta en mondwater

Lees hier meer over de oorzaken van een droge mond.

Het is goed om eerst na te gaan wat bij jou de oorzaak is van je droge mondklachten en dit zonodig met je huisarts te bespreken. Soms kan de oorzaak niet weggenomen worden, bijvoorbeeld na een zware medische behandeling of ingreep. Of medicatie die je absoluut nodig hebt. Maar dan kun je in ieder geval de klachten verzachten. Dat is niet alleen belangrijk voor een prettiger mondgevoel en het beter kunnen praten, eten en slapen. Een gehydrateerde mond is ook van belang voor je mondgezondheid en het behoud van je gebit.

Droge mondklachten verhelpen

1. Algemene leefregels

Allereerst is het goed om voldoende water te drinken om uitdroging te voorkomen. Daarnaast is het raadzaam om te stoppen of minderen met cafeïne-houdende en alcoholische dranken. Zout en sterk gekruid voedsel helpt ook niet echt mee om droge mondklachten tegen te gaan. Vermoedelijk zijn deze zaken niet de echte oorzaak van je droge mond, maar hierop letten zorgt er in ieder geval voor dat de klachten niet onnodig verergeren.

2. Mondvriendelijke mondzorg-producten

Hetzelfde geldt voor de ingrediënten van je tandpasta en mondwater. Bevatten die stoffen als alcohol, SLS (sodium lauryl sulfaat) of onnodige chemicaliën, dan kunnen ze je droge mond nog verder uitdrogen en irriteren. Kies in ieder geval voor mondvriendelijke tandpasta en mondwater:

• JuliBrite tandpasta en mondwater heeft een unieke formule, gebaseerd op actieve zuurstof die wordt gegenereerd door honing. Samen met zink is dit zeer effectief tegen de schadelijke bacteriën, maar met respect voor de mondflora. Het lichaamseigen enzym hyaluronan is ontstekingsremmend en anti-oxiderend. Dan is er nog xylitol toegevoegd, goed tegen tandplak en de frisse koele smaak stimuleert de speekselklieren. Deze effectieve maar milde producten hydrateren je mond, reinigen je gebit en verzorgen de zachte weefsels in de mond.

• Ook met RyttPro tandpasta en mondwater bestrijd je de schadelijke mondbacteriën op een milde manier die de slijmvliezen niet uitdroogt. De effectieve formule OZ-3X is gebaseerd op de combinatie van gestabiliseerde chlorine dioxide, zink en cetylpyridinium chloride (CPC). Stuk voor stuk stoffen die de mond goed reinigen, maar het natuurlijke evenwicht van de mondflora respecteren.

• Oxyfresh tandpasta en mondwater zijn gebaseerd op de actieve zuurstofformule Oxygene. Hieraan zijn onder andere zink, foliumzuur en aloë vera oegevoegd voor extra verzorging en hydratatie. Deze ingrediënten zijn effectief, maar volkomen mondvriendelijk. Ze helpen tandplak en tandsteen te voorkomen en je mond te hydrateren.

Speciale producten tegen een droge mond

De bovengenoemde tips, de leefregels en het gebruik van mondvriendelijke tandpasta en mondwater, kunnen in lichte gevallen van een droge mond afdoende zijn. Maar als de oorzaak niet echt weg te nemen is en/of de droge mondklachten zijn ernstig en langdurig, dan zul je meer moeten doen. Gelukkig zijn daar tal van speciale middelen voor. Zo kun je ondanks hardnekkige of onontkoombare droge mondklachten toch je gebit goed verzorgen en een soepel mondgevoel hebben.

1. Mondspray

Een van de meest effectieve middelen tegen een droge mond is een hydraterende mondspray. Een goede  spray hydrateert niet alleen de mondslijmvliezen, maar stimuleert ook de speekselklieren. Uiteraard zijn hierbij de ingrediënten van belang. Hydraterende mondspray moet natuurlijk niet averechts werken door uitdrogende of verzurende bestanddelen, die ook nog eens de mondflora verstoren. De volgende sprays voldoen aan alle voorwaarden, zodat je ze naar behoefte kunt gebruiken:

• Dr. Brite Dry Mouth Spray is een hydraterende spray die bestaat uit natuurlijke, biologische ingrediënten. De milde formule met kokosolie aloë vera, en glycerine verzacht de weefsels. Xylitol en diverse etherische oliën en geneeskrachtige plantenextracten reinigen en verzorgen het gebit en de mondholte.

• OraRelieve Moisturising Mouth spray is speciaal ontwikkeld voor mensen met droge mondklachten. De formule is gebaseerd op lichaamseigen enzymen, die de weefsels in de mond verzachten en hydrateren. De natuurlijke zoetstof xylitol remt de vorming van tandplak af, zodat je gebit beschermd wordt. Bovendien stimuleert de frisse, koele smaak ervan de speekselklieren.

• Moist-R Droge Mond Spray hydrateert en kalmeert de mondslijmvliezen door middel van glycerine en aloë vera. Toegevoegde mineralen verzorgen het gebit, evenals xylitol, dat samen met natuurlijke pepermunt een frisse smaak geeft die de aanmaak van speeksel stimuleert.

2. Gebitsverzorgende kauwgom of tabletten

Ook kauwgom stimuleert de speekselproductie, wat goed kan helpen tegen een droge mond. Uiteraard moet die kauwgom suikervrij zijn en daarvoor in de plaats xylitol bevatten. Dat remt de vorming van tandplak af, stabiliseert de zuurgraad in de mond en ondersteunt de mondflora. De koele, frisse smaak van xylitol stimuleert de speekselklieren. 

Moist-R Hydrating Chewing gum is daarom heel geschikt om een droge mond te verhelpen. Hou je niet van kauwgom kauwen, of ben je daar niet toe in staat, dan zijn er de Moist-R Xylitol tablets for Dry Mouth met dezelfde gebitsverzorgende ingrediënten.

3. Droge mond-pakketten

Met een droge mond-pakket haal je alles in huis voor een intensieve en verantwoorde aanpak van droge mondklachten. Zo kun je op verschillende momenten van de dag een soepel mondgevoel hebben en tegelijkertijd je gebit goed reinigen en verzorgen. 

• Het OraRelieve Droge Mond Pakket bevat tandpasta, mondwater, gel en spray. Al deze producten zijn gebaseerd op de eerder genoemde hydraterende en verzorgende formule van lichaamseigen enzymen.

• Het UK Organics Orange Droge Mond Pakket is puur natuur, vegan en bijzonder milieuvriendelijk. De eenvoudige formule is gebaseerd op kokosolie en verfrissende sinaasappelolie. De tandpasta bevat daarnaast zout voor de reiniging  van het gebit en natuurlijke mineralen om het tandglazuur te herstellen en te versterken. De bijbehorende mondolie is gebaseerd op het eeuwenoude Ayurvedische reinigingsritueel van “oil pulling”. Zowel tandpasta als mondolie verzachten en hydrateren de zachte weefsels in de mond, maar remmen ook tandplak effectief af en versterken het tandglazuur.

4. TonsilFresh Dry Mouth Strap

Met open mond slapen helpt zeker niet mee om droge mondklachten tegen te gaan. Speelt dit mee, dan kan de TonsilFresh Chin Strap van pas komen. Deze kinband zorgt ervoor dat je in je slaap je mond dicht houdt. De band kan aangepast worden naar de grootte en vorm van je hoofd. Door te slapen met je mond dicht voorkom je de continue luchtstroom in je mond. Dat vermindert de uitdroging van je mondslijmvliezen en bovendien voorkom je gesnurk.

5. Hydraterende gel

Met name ´s nachts kan een droge mond erg vervelend zijn, omdat je er wakker van kunt worden. Een goede gel tegen een droge mond voor het slapen gaan kan je nachtrust flink verbeteren.

• OxyFresh Pro Relief Dental Gel is een een mondvriendelijke, multifunctionele mondgel. Behalve de mond hydrateren worden de weefsels in de mond verzacht, de adem verfrist en het gebit beschermt tegen schadelijke bacteriën.

• Het eerder genoemde merk OraRelieve heeft ook een goede gel tegen een droge mond. Net als hun andere producten werkt met de gel met behulp van enzymen. Een beetje gel over je tanden, tong en binnenkant van je wangen aanbrengen creëert direct een vochtige en soepele omgeving.

Tot slot

De oorzaken van een droge mond zijn heel divers. Als je nog mondverzorgings-producten gebruikt met uitdrogende bestanddelen of als je met je mond open slaapt, is de oplossing simpel. Maar als je droge mond-klachten hardnekkig zijn of de speciale producten de klachten niet of onvoldoende verhelpen, kun je het best naar de huisarts gaan.

Er kan namelijk sprake zijn van een onderliggende aandoening, waarbij een droge mond een symptoom is. Voorbeelden zijn de ziekte van Parkinson en het syndroom van Sjögren. Dit is een auto-immuunziekte, waarbij klieren die vocht uitscheiden, zoals de speekselklieren, ontstoken zijn. Ook psychische aandoeningen als stress, depressie of een angststoornis kunnen droge mondklachten geven.

Bronnen

National Library of Medicine: Xerostomia: diagnosis and management

National Library of Medicine: Xerostomia: etiology, recognition and treatment