Auteur: Huberta Boshaven – laatst bijgewerkt 4 juli 2023
Heb je last van stinkende witte of gele brokjes in je keel? Grote kans dat het amandelstenen zijn, ook wel tonsillolieten of tonsil stones genaamd. Amandelstenen zijn harde of zachte brokjes, wit of gelig van kleur, die kunnen ontstaan in de amandelcrypten en de groeven van je keel- en tongamandelen. Ze stinken en veroorzaken een slechte adem en andere klachten, reden genoeg om er vanaf te willen.
In dit artikel gaan we kijken hoe amandelstenen ontstaan en natuurlijk ook wat je tegen die vieze witte brokjes in je keel kunt doen.
Witte brokjes in je keel
De witte brokjes kunnen ontstaan in de amandelcrypten, de diepe groeven vóór je amandelen, in de keelamandelen en de tong-amandelen. De naam amandelsteen of tonsil stones doet een steentje vermoeden. Dat is onder invloed van mineralen als calcium in het speeksel inderdaad goed mogelijk, maar het kunnen evengoed zachte brokjes zijn.
In tegenstelling tot wat vroeger gedacht werd hebben de keelamandelen een belangrijke functie in ons immuunsysteem. Ze worden dus niet meer te pas en te onpas verwijderd. Hoewel je zonder keelamandelen in ieder geval verlost bent van de stinkende witte brokjes, mis je ook de beschermende functie van de amandelen.
Ze beschermen jouw keel- en neusholte tegen bacteriën en virussen die via je mond en neus binnendringen. Door de productie van antilichamen voorkomen ze ter plaatse keel- en longinfecties. De keerzijde is dat ze bestaan uit lymfatisch weefsel met een grillig oppervlak. Uit de groeven en openingen worden afvalstoffen als slijm- en bloedcellen naar buiten gewerkt.
Het rommelig worden van de keelamandelen
Naarmate de textuur van het amandelweefsel door het ouder worden en infecties steeds rommeliger wordt, kan er meer afval in blijven hangen en de boel verstoppen. Dan kunnen er ook nog bacteriën en voedselresten bijkomen.
In het begin zijn de witte brokjes zo klein dat je misschien niet eens doorhebt dat je ze hebt. Je hebt dan ook geen klachten. Maar als de brokjes door verschillende factoren groeien, kunnen ze echt vervelend worden. Het meest kenmerkende symptoom is een slechte adem terwijl je mondhygiëne perfect in orde is. Ook kun je metalige smaak in je mond hebben.
De stank en de vieze smaak worden veroorzaakt door anaerobe bacteriën voor wie zo’n wit brokje een echt luilekkerland is. In ruil voor alle voeding die ze er vinden scheiden ze stinkende stoffen uit als fosfor, methaanthiol, waterstofsulfide en ammoniak.
Worden de vieze witte brokjes nog groter, dan kunnen ze een gevoel geven alsof er iets vastzit in je keel. Nog verdere ontwikkeling levert ontstoken en gezwollen keelamandelen op met slikproblemen, keelpijn en oorpijn tot gevolg.
Tonsil stones in de amandelcrypten en in de keelamandelen kun je met goed licht meestal zien in de spiegel. Dat geldt niet voor de witte brokjes in je tong-amandelen. Die zitten helemaal achterin in je keel en kunnen het gevoel geven dat daar iets vastzit. Na een stevige griep kun je met name deze witte brokjes spontaan ophoesten.
Maatregelen tegen de vieze brokjes in je keel
Hoewel de vorming en groei van de witte brokjes afhankelijk is van vele factoren en dus bij iedereen anders, kun je zeker wat doen tegen amandelstenen. Sommige mensen hebben er nu eenmaal meer last van dan anderen en niet alle factoren kun je beïnvloeden, zoals je leeftijd en de textuur (ruwheid) van je keelamandelen. Maar de vorming en aangroei van de stinkende brokjes kun je op z’n minst afremmen. Met een beetje geluk kun je ze zelfs helemaal voorkomen.
1. Ingrediënten van je tandpasta en mondwater
Om witte brokjes in je keel te voorkomen of af te remmen zou je kritisch moeten zijn op de ingrediënten van je mondzorg-producten. Veel reguliere tandpasta’s en mondwaters bevatten antiseptische middelen als alcohol, chloorhexidine en triclosan om de schadelijke bacteriën te bestrijden. Helaas maken die geen onderscheid en doden ze ook de nuttige microben. Voor een goede mondgezondheid heb je die wel nodig.
Gelukkig bestaat er tandpasta en mondwater die de schadelijke bacteriën effectief bestrijden zonder het evenwicht van de mondflora aan te tasten.
Een ander belangrijk punt in het tegengaan van witte brokjes in de keel is de zuurgraad van je speeksel. Dat is niet alleen belangrijk voor de mondgezondheid, maar ook van invloed op de vorming van amandelstenen. Je tandpasta en mondwater dient dus ook de zuurgraad in je mond te stabiliseren.
JuliBrite tandpasta bevat een formule met actieve zuurstof, die wordt gegenereerd door honing. Samen met zink bestrijdt het schadelijke bacteriën, maar laat het evenwicht van de mondflora in tact.
Het natuurlijke enzym hyaluronan is toegevoegd vanwege de ontstekingsremmende werking. Hyaluronan is even effectief als chloorhexidine, maar heeft niet de nare bijwerking de mondflora te verstoren en de kans op witte brokjes nog groter te maken. De natuurlijke zoetstof xylitol staat bekend om de gunstige eigenschappen voor je gebit. Bovendien stimuleert het met de frisse, koele smaak de speekselklieren.
Een andere optie is RyttPro Toothpaste Magic Mint. Ook die tandpasta bestrijdt de schadelijke bacteriën met respect voor de mondflora. De bijzonder krachtige formule OZ-3X bestaat uit een effectieve combinatie van actieve zuurstof (gestabiliseerde chlorine dioxide) zink en cetylpyridinium chloride (CPC). Deze tandpasta stabiliseert zuurgraad van je speeksel en bevat uiteraard geen schadelijke chemicaliën als parabenen, ftalaten en kunstmatige smaak- of kleurstoffen.
Mondspoeling
Na het flossen of rageren je mond spoelen met mondwater is een prima idee om ook de laatste tandplak en bacteriën uit je mond te werken. Als je daarbij goed achter in je keel gorgelt en het mondwater in contact laat komen met je keelamandelen, helpt het ook tegen de stinkende witte brokjes.
Ook bij mondwater staat of valt het effect met de ingrediënten. RyttPro Oral Rinse is dan een veilige en effectieve keuze. Net als de bovengenoemde tandpasta is de mondspoeling gebaseerd op de mondvriendelijke formule OZ-3X. JuliBrite heeft eveneens een goed mondwater.
Met deze producten verzorg je je gebit en je tandvlees optimaal met respect voor de nuttige onderdelen van de mondflora. Dit helpt je de witte brokjes te voorkomen of af te remmen.
2. Dagelijks je tong reinigen
De achterkant van je tong is ruw en een favoriete hangplek voor mondbacteriën. Het dagelijks reinigen van je tong vermindert de hoeveelheid schadelijke bacteriën in je mond aanzienlijk meer dan alleen je tanden poetsen. Bovendien zit de basis van je tong vlakbij je keelamandelen.
Je tong reinigen moet je nooit met je tandenborstel doen. De borstelharen zijn bedoeld om tandplak van je gladde tandglazuur te verwijderen. Voor het zachte, ruwe tongweefsel zijn echter veel zachtere en fijnere haartjes nodig. Daar komt nog bij dat de kop van een tandenborstel te hoog is om goed bij de achterkant van je tong te komen zonder braakneigingen.
Om je tong te reinigen kun je een tongschraper of een speciale tong-borstel gebruiken. En nog beter is de combinatie van tongschraper en tongborstel. Zowel JuliBrite als RyttPro hebben zulke effectieve tongreinigers. Reinig je tong na het tanden poetsen en vóór de mondspoeling.
3. De ultieme finishing touch: Oral icon Tonsil Serum
Oral icon Tonsil Serum bestrijdt de schadelijke bacteriën in de keelholte en ondersteunt het natuurlijke evenwicht van de mondflora. Het serum reinigt intensief met een actieve zuurstofformule (gestabiliseerde chlorine dioxide). Dit veilige en effectieve middel doodt de anaerobe bacteriën zelf en breekt bovendien hun stinkende gassen op moleculair niveau af.
Als je na het poetsen en spoelen ook nog eens Oral icon Tonsil Serum op je tong en keelamandelen druppelt, moeten de vieze witte brokjes echt van goede huize komen.
4. Kauwgom of pastilles met xylitol
In de loop van de dag kun je het evenwicht van de mondflora extra ondersteunen met xylitol. Deze natuurlijke zoetstof heeft door een aantal eigenschappen een heel gunstige werking op je mondgezondheid. Zo maakt xylitol het de schadelijke bacteriën lastig om zich aan je tandglazuur te hechten, dus het vermindert tandplak. Daarnaast wordt de zuurgraad in de mond gestabiliseerd en de koele, frisse smaak stimuleert de speekselklieren.
Gebitsverzorgende kauwgom als Moist-R Hydrating Chewing gum komt altijd ten goede aan je mondgezondheid en je gebit. Bovendien helpt deze kauwgom mee om de vieze witte brokjes in je keel tegen te gaan. Hou je niet van kauwgom kauwen? Geef dan tussendoor je mondgezondheid een boost met Moist-R Xylitol tablets for Dry Mouth. Ook als je geen droge mondklachten hebt.
5. Hou je mond gehydrateerd
Heb je wel droge mondklachten? Dan kun je het best nog extra maatregelen nemen. Voldoende speeksel neutraliseert namelijk de zuurgraad in de mond en houdt de mondflora in evenwicht. Het is de natuurlijke bescherming van je gebit en noodzakelijk voor een goede mondgezondheid.
Droge mondklachten zorgen altijd voor onevenwichtigheid in de mondflora. Het maakt dat de schadelijke anaerobe bacteriën in het voordeel zijn en dat veroorzaakt mondproblemen. Denk aan een slechte adem, cariës (gaatjes), tandvleesontsteking en schimmelinfecties, maar ook aan de vorming en de groei van de witte brokjes in je keel.
Wat ook de oorzaak is van je droge mond, verlicht de klachten en hydrateer je mondslijmvliezen en andere weefsels in je mond. Met de eerder genoemde tandpasta en mondwater van RyttPro en JuliBrite voorkom je dat schadelijke ingrediënten je mondslijmvliezen nog verder uitdrogen en dat je mond nog verder verzuurt.
Tussen het tanden poetsen in kun je je mond gehydrateerd houden met Moist-R Verfrissende Tong Spray. Deze verfrissende spray stimuleert bovendien de eigen speekselproductie.
6. Hou je neusholte schoon tijdens verkoudheid of griep
Als je neusslijmvliezen geïrriteerd zijn door een infectie of een allergie, produceren ze meer slijm, ook wel snot genaamd. Al het snot dat niet via je neusgaten verdwijnt, belandt in je keelholte. Dat klinkt vies, maar is een natuurlijke reactie om de druk in de neusholte te verminderen die bekend staat als de post-nasale drip.
Neusslijm is tijdens een infectie vergeven van de bacteriën, die je beter niet bij je keelamandelen kan laten terechtkomen. Zeker als je gevoelig bent voor vieze witte brokjes in je keel is het een goede zaak om de post-nasale drip in ieder geval schoon te houden. Bestrijdt de bacteriën niet met een verslavend medicijn, maar met de natuurlijke neusdruppels TonsilFresh Nasal Sinus Drops.
Witte brokjes uit je keel verwijderen
Met de bovenstaande middelen kun je de vieze brokjes in je keel zo veel mogelijk voorkomen of de groei ervan afremmen. Omdat er ook andere, niet beïnvloedbare factoren meespelen als genetische aanleg en de ruwheid van het amandelweefsel, kunnen ze desondanks nog steeds ontstaan.
De meeste mensen die er gevoelig voor zijn verwijderen de witte brokjes zelf met een vochtig wattenstaafje. Daarmee krijg je de oppervlakkige, goed zichtbare brokjes inderdaad wel weg. Toch zijn er veel betere instrumenten beschikbaar, waarmee je bovendien ook de brokjes meepakt die je niet in de spiegel kunt zien.
TonsilFresh LED Kit
De TonsilFresh LED Kit is een set met een amandelsteen-verwijderaar, die drie opzetstukjes van verschillende lengte en een zacht opzet-cupje bevat. Het apparaatje is voorzien van een LED-lampje, zodat je tijdens het verwijderen van de brokjes een goed zicht hebt in je keel. Daarnaast is er een roestvrij stalen pick bijgevoegd en een monosyringe, een kaakspuitje zonder naald. Hiermee kun je je keelamandelen voorbereiden op het verwijderen van de brokjes en na afloop schoonspuiten met een goed mondwater.
TonsilClin Cupping Glass
Met dit ingenieuze instrument kun je niet alleen zichtbare brokjes uit je keel verwijderen maar ook de dieper verstopte, die immers even hard stinken. Het TonsilClin Cupping Glass bestaat uit een rubber balletje en een glazen pipet.
Eerst knijp je de lucht uit het balletje en zet je het uiteinde van het pipet op een plek in je keelamandelen. Als je het balletje nu loslaat ontstaat er een vacuüm dat witte brokjes en andere viezigheid uit de diepe groeven van je amandelen het balletje inzuigt.
Bronnen
National Library of Medicine: Halitosis and the tonsils: a review of management
National Library of Medicine: Toothbrushing versus toothbrushing plus tongue cleaning in reducing halitosis and tongue coating: a systematic review and meta-analysis
