Auteur: Elisabeth Telsa – laatst bijgewerkt 1 september 2023

Voor halitose, oftewel een slechte adem, zijn tal van oorzaken mogelijk. Vroeger dacht men dat de geur vooral uit de maag afkomstig was. Tegenwoordig is bekend dat 85% van de gevallen van een slechte adem voortkomt uit de mondholte. In dit artikel gaan we kijken naar de mogelijke oorzaken van een slechte adem.

Oorzaken van een slechte adem in de mondholte

1. Tandplak en aanslag op de tong

Zowel tandplak als de gele of witte aanslag achterop je tong is een mengsel van speeksel, voedselresten en bacteriën. Het zijn anaerobe bacteriën, dat wil zeggen dat ze gedijen in een zuurstofarme omgeving. Ze leven van suikers en koolhydraten, die ze omzetten in zwavelachtige gassen. Hoe meer schadelijke bacteriën er in je mond zitten, hoe meer stinkende stoffen als methaanthiol, ammoniak en waterstofsulfide er worden geproduceerd. 

De meeste mensen verwijderen twee keer per dag tandplak van hun gebit. Uiteindelijk is dat ook het doel van tanden poetsen. Maar de tong wordt nogal eens vergeten. Zelfs als je je gebit goed reinigt, kun je toch een slechte adem hebben door een dikke laag aanslag op je tong.

2. Tandvleesontsteking

Verwijder je tandplak niet volledig van je gebit, bijvoorbeeld door alleen te poetsen en niet te flossen of te rageren, dan maakt dat niet alleen je adem onfrisser. Tandplak die tussen je tanden blijft zitten kan stinken, maar je loopt ook meer risico op tandbederf en ontstoken tandvlees. Ook in een infectie tieren de schadelijke bacteriën welig, wat nog verder bijdraagt aan een slechte adem.

3. Verstoorde mondflora

Het is niet zo dat alle microben in je mond schadelijk zijn. De meesten zijn juist heel nuttig en dragen bij aan een schone mond en gezonde spijsvertering. Daarvoor moet de mondflora wel in evenwicht zijn, anders gaan de schadelijke bacteriën woekeren. Ze produceren dan nog meer stinkende gassen, die jij uitademt. Daarnaast kun je een metalige smaak in je mond krijgen en de schimmel Candida albicans kan een orale schimmelinfectie veroorzaken.

4. Amandelstenen

Amandelstenen of tonsil stones zijn stinkende witte of lichtgele brokjes. Ze kunnen zich vormen in de amandelcrypten en in de groeven van je keelamandelen. Ook amandelstenen bevatten anaerobe bacteriën, die zich te goed doen aan slijm- en bloedcellen en minieme voedselresten in het steentje. De voor hen overvloedige voedselvoorziening leidt tot het uitscheiden van stinkende zwavelachtige gassen. Amandelstenen stinken daarom ontzettend en die geur adem je uit.

5. Droge mondklachten

Een tekort aan speeksel, door welke oorzaak dan ook, is altijd voordelig voor de schadelijke bacteriën. Speeksel bevat zuurstof, juist om deze typen bacteriën onder controle te houden. Een droge mond gaat dan ook vaak samen met een slechte adem.

Oorzaken van een slechte adem in de rest van het lichaam

1. Bacteriën in de neusholte

Om nog even dicht bij huis, of bij de mond te blijven, net daarboven in de neusholte kunnen bacteriën ook voor een slechte adem zorgen. Bijvoorbeeld bij een verkoudheid of bijholteontsteking kunnen het er zoveel zijn, dat het neusslijm gaat stinken.

Dan is er nog de post-nasale drip. Deze natuurlijke reactie zorgt ervoor dat het neusslijm dat niet via de neusgaten naar buitenkomt de keelholte indruppelt. Dat klinkt misschien niet zo fris, maar zorgt er wel voor dat de druk in de neusholte niet onhoudbaar wordt.

2. Dieet en vasten

Als je een dieet volgt of vast kan dat gemakkelijk een slechte adem veroorzaken. Bijvoorbeeld bij een koolhydraat-arm of keto-dieet (minimale koolhydraat-opname) gaat het lichaam vet verbranden om aan energie te komen. Hierbij worden ketonen geproduceerd, die in plaats van de koolhydraten worden gebruikt als energie voor de lichaamsprocessen. Tijdens deze processen komt aceton vrij, dat via ademhaling en de urine wordt uitgescheiden. Vandaar de specifieke aceton-geur bij mensen die een koolhydraatarm dieet volgen.

Dit proces kan ook plaatsvinden tijdens het vasten. Daarbij kan een droge mond, bijvoorbeeld door het niet mogen drinken tijdens de ramadan, een slechte adem veroorzaken.

3. Zenker divertikel

Een Zenker divertikel is een afwijking in de slokdarm. Het is een uitstulping, een soort zakje dat aan de slokdarmwand hangt. Voedsel dat door de slokdarm glijdt, kan in de divertikel terechtkomen. Deze etensresten kunnen vervolgens gaan rotten, wat uiteraard niet fris ruikt.

4. Sluitspier tussen slokdarm en maag sluit niet goed

Als de maag niet goed wordt afgesloten kunnen maagzuur en stinkende gassen uit de maag naar boven komen. Een slecht sluitende sluitspier komt vaak voor bij een middenrif-breuk. Dat is geen echte breuk maar een verslapping van het middenrif, de scheiding tussen borst en buik. Dit is zeker niet zeldzaam, geschat wordt dat 40 procent van de 60-plussers er last van heeft. Deze aandoening, ook wel “sliding hernia” genoemd, kan brandend maagzuur (reflux) en een slechte adem veroorzaken. Dat is vervelend, maar niet ernstig.

5. Helicobacter Pylori

De bacterie Helicobacter Pylori geeft bij de meeste mensen geen blijvende problemen. Het is wel heel opvallend dat mensen die de bacterie in hun maag hebben bijna altijd last hebben van een slechte adem. Het is niet de bacterie zelf die stinkt, maar zijn aanwezigheid schijnt te zorgen voor meer stinkende gassen in het spijsverteringskanaal. Als de Helicobacter Pylori bij iemand wordt aangetroffen, krijgt die meteen een antibioticakuur voorgeschreven.

6. Een onevenwichtige darmflora

 De darmflora is evenals de mondflora een gemeenschap van bacteriën en andere microben, die elkaar in evenwicht moeten houden. De meeste bacteriën in de darmen zijn nuttig en ronduit onmisbaar, want zij zijn het die jouw voedsel verteren. Als alles in evenwicht is, is er niet aan de hand. Maar net als in de mond kan het evenwicht van de darmflora verstoord worden. Dat gebeurt heel vaak tijdens een antibioticakuur. Maar ook eenzijdige voeding door een streng dieet of verwaarlozing kan het evenwicht verstoren.

Tijdelijke onevenwichtigheden kun je meestal herstellen door middel van probiotica, yoghurt, kefir of andere gefermenteerde melkproducten.

7. Verstopping van de darmen

Tijdens het verteren van voedsel in de darmen komen er gassen vrij. Dat is normaal, maar die komen dan niet via je mond naar buiten. Als door een verstopping (obstipatie) ontlasting te lang in de darmen blijft zitten kan het gaan gisten. Dan komen er zwavelgassen vrij, die het lichaam kwijt moet. De gassen komen door de darmwand via de bloedbaan in de longen terecht. Daar moeten ze dan alleen nog worden uitgeademd en dat ruikt uiteraard niet echt lekker.

8: Stofwisselingsziekten

Ook bij stofwisselingsziekten kunnen stinkende gassen in de bloedbaan terechtkomen om via de longen te worden uitgeademd. Dit wordt alveolaire gasuitwisseling genoemd. Bij de aandoening Trimethylaminurie wordt bijvoorbeeld de stof trimethylamine niet of onvoldoende afgebroken.

Het lichaam moet de stof dan via zweet en urine uitscheiden. Dat zou op zich niet zo erg zijn, ware het niet dat trimethylamine naar vis ruikt. Mensen met deze aandoening, ook visgeur-syndroom genaamd, stinken dus naar vis. Dat leidt tot problemen in de omgang met anderen. De enige remedie tegen een al te penetrante vislucht is een dieet waarbij voedsel dat makkelijk wordt omgezet in trimethylamine wordt weggelaten.

9: Nier- en leverziekten

Als de nieren niet goed werken blijven er teveel afvalstoffen in het lichaam achter, die in het bloed gaan circuleren. Ook de lever heeft tot taak afvalstoffen uit het lichaam te filteren.

Werkt één van deze organen niet goed, dan moeten de afvalstoffen op een andere manier worden geloosd. Vaak belanden ze uiteindelijk in de longen om via de uitademing het lichaam te verlaten. Het is duidelijk dat dat de adem niet frisser maakt.

Een slechte adem tegengaan

Tot zover de mogelijke oorzaken van halitose (een slechte adem). Als het goed is zul je er vervolgens ook van af willen. Omdat in de meeste gevallen de oorzaak van een slechte adem in de mondholte gelegen is, kun je dit vaak oplossen met een betere of meer uitgebreide mondhygiëne.

• Poets minstens twee keer per dag je tanden
• Gebruik 1 x per dag flosdraad, flosboogjes, tandenragers of – stokers om tandplak tussen je tanden te verwijderen
• Spoel je mond dagelijks met een goed mondwater
• Kies voor tandpasta en mondwater zonder alcohol en schadelijke chemicaliën. Mondvriendelijke producten ondersteunen je mondfora in plaats van deze te verstoren
• Reinig je tong te dagelijks met een tongschraper, speciale tongborstel of een tongreiniger die deze functies combineert
• Behandel droge mondklachten
• Behandel geïrriteerd tandvlees voordat het een tandvleesontsteking wordt
• Verwaarloos je mondhygiëne niet als je ziek bent maar breid die juist uit tot je neus met natuurlijke, niet verslavende neusdruppels 
• Ga regelmatig de mondhygiënist en de tandarts voor professionele controle en reiniging
• Controleer je keelamandelen op amandelstenen en verwijder deze zonodig

RyttPro Frisse Adem Kit

Met dit RyttPro totaalpakket voor een frisse adem sla je meerdere vliegen in één klap. Het bevat RyttPro tandpasta, RyttPro mondspray en RyttPro mondwater. De werkzame formule van deze producten is gebaseerd op een combinatie van actieve zuurstof (gestabiliseerde chloordioxide), CPC (cetylpyridinium chloride) en zink. Die pakken samen de schadelijke bacteriën heel effectief aan, maar met respect voor een evenwichtige mondflora.

Uiteraard beschermen ze je gebit tegen cariës (gaatjes) en de zachte weefsels in je mond worden gehydrateerd en verzorgd. De mondspray is handig om in de loop van de dag of onderweg je gebit even extra te verzorgen en je adem te verfrissen.

De Kit bevat daarnaast de RyttPro tongreiniger. Een effectieve tongreiniger, die tongschraper en tongborstel in één is.

Tot slot

Als je na deze maatregelen nog steeds last hebt van een slechte adem, is het raadzaam om de huisarts te raadplegen. Die kan je doorverwijzen naar een specialist om de oorzaak te laten onderzoeken en behandelen.

Bronnen

National Library of Medicine: Halitosis: prevalence, risk factors, sources, measurement and treatment – a review of the literature

Nederlands Huisartsen Genootschap: Richtlijnen Foetor ex ore