Tandenknarsen Algemeen

Tanden knarsen behandelen binnen 1 week

Last van tandenknarsen en wil je hier zo snel mogelijk vanaf? Begrijpelijk; het over elkaar kraken van tanden en kiezen heeft desastreuse gevolgen voor het gebit en de kaak als geheel.

Gelukkig zijn er verschillende behandelmethodes om het knarsen van de tanden te verhelpen. In dit artikel lees je wat de oorzaken zijn, hoe je knarsen in zijn geheel kunt afleren en hoe klachten kunnen worden voorkomen.

Wat is tandenknarsen precies?

Bruxisme is de medische benaming voor tandenknarsen gedurende de slaap, waarbij de tanden en kiezen onbewust al slijpend en krakend met kracht over elkaar worden geschoven.

Tandenknarsen kan ook overdag plaatsvinden, maar dit uit zich meer in de vorm van klemmen, waarbij er vooral een op elkaar duwende beweging plaatsvindt (dit heet knarsetanden). Dit doet men veelal wanneer men gespannen of geconcentreerd is.

Bij wie komt tandenknarsen voor?

Naar schatting telt Nederland ongeveer 500.000 ‘knarsers’ en ‘klemmers’.

Maar liefst één op de 10 volwassenen heeft enkele keren in zijn of haar leven te maken met bruxisme. Meer dan één op de drie ouders herkent zo af en toe tandenknarsen bij zijn of haar kinderen.

Wat is de oorzaak van tandenknarsen?

Het langs elkaar slijpen, klikken, klemmen of knarsen van de kiezen kent vele verschillende oorzaken die niet altijd eenvoudig te achterhalen zijn.

De aanleiding tot knarsen moet vooral worden gezocht in de neurologische ‘hoek’, dan wel in de energiehuishouding van het lichaam.

Hoewel de echte oorzaak van knarsen nooit voor 100% bewezen is, lijkt de basis van het probleem te liggen bij factoren zoals angst, stress, cafeïnegebruik, drugs en vermoeidheid.

Stress is een boosdoener die het vaakst wordt aangewezen. De vrijgekomen adrenaline (door o.a. spanning) zoekt een uitweg en één van die ontsnappingsmogelijkheden is het flink bewegen van de kaken.

Andere risicofactoren gevonden die lijken bij te dragen aan bruxisme zijn

Roken
Alcohol
Hyperactiviteit
Parasomnia (verhoogde hersenactiviteit gedurende de slaap)
Sommige medicatie
Sommige drugs
Aandoeningen van het zenuwstelsel
Genetische factoren

Hoe meer van deze risicofactoren aanwezig zijn, hoe groter de kans dat iemand tijdens de slaap tandenknarst. Enkele van deze risicofactoren kunnen zelfstandig aangepakt worden, zoals rook- en drinkgedrag. Soms is er echter weinig te doen aan de oorzaak.

In dit artikel wordt uitgebreider ingegaan op de oorzaken van tandenknarsen.

Hoe weet je dat je knarst?

Omdat tandenknarsen vrijwel altijd gedurende de slaap plaatsvindt, zijn veel mensen zich er niet van bewust dat ze aan het knarsen zijn.

Voor een partner kan het wel duidelijk zijn, omdat het knarsen bijzonder luidruchtig kan zijn. Ook kun je er soms zelf van wakker worden als je begint te tandenknarsen net nadat je even wakker bent geweest.

Aangezien bruxisme pijnlijke gevolgen heeft, zal deze vervelende aandoening niet lang onopgemerkt blijven.

Wat zijn de gevolgen van tandenknarsen?

Verlies tandglazuur. Normaal gesproken verliest een mens zo’n 2mm glazuur per 10 jaar. Tandenknarsers daarentegen verliezen maar liefst 3 tot 4 mm per jaar. Als je denkt te kampen met tandenknarsen schaf dan in ieder geval direct een beschermend bitje aan. Het knarsbitje van Sova staat op de 1e plaats van meest gekozen mouthguards. Lees het hele artikel over de beste knarsbitjes hier.
Tandpijn. Pijn aan de tanden en kiezen is misschien wel de meest duidelijke aanwijzing van bruxisme. Tanden zijn er nu eenmaal niet op gebouwd om een grote kracht op te vangen. Als je een walnoot tussen je tanden en kiezen zou leggen tijdens het knarsen zou je er moeiteloos doorheen kraken. Het gebit kan daardoor extreem pijnlijk aanvoelen.
Afgebroken tanden en kiezen. De kauwspier is één van de sterkste spieren van ons lichaam. Kauwspieren kunnen tot ongeveer 300kg kracht drukken op het achterste deel van het gebit, waardoor kiezen volledig kunnen afbreken. We zien eveneens flinke schades aan tandwortels, kronen, vullingen en implantaten die een hevige pijn kunnen veroorzaken. Wacht niet te lang met het bezoeken van de tandarts voor het herstellen van eventuele schade. Draag ook in dit geval zo spoedig mogelijk een zelf-op-maat-te-maken knarsbitje zoals de populaire mouthguard van Dentek of Sova. Dit knarsbitje is overgewaaid uit Amerika en sinds kort te koop in Nederland.
Hoekig gezicht. Chronische tandenknarsers hebben vaak last van verdikte kauwspieren omdat ze als het ware voortdurend ‘getraind’ worden. Je gezicht kan dan een hoekig of vierkant uiterlijk krijgen. Bij vrouwen kan het gezicht (met een getrainde kaakspier) er wat meer ‘mannelijk’ uit gaan zien.
Pijn in de kaken. Wanneer je ‘s morgens wakker wordt met hevige kaakpijn (en hoofdpijn) dan is dit een mogelijke indicator van tandenknarsen. Eten, drinken en de mond open en dicht doen kan moeizaam verlopen omdat de kaakspier oververmoeid is geraakt. Het kauwen op bijvoorbeeld kauwgom of steak is dan zeer onprettig. De fysio kan met behulp van ontspanningsoefeningen en massages de pijn enigszins verlichten. Enkele van deze oefeningen lees je in dit artikel.
Hevig knarsend geluid. Het geluid dat ontstaat tijdens knarsetanden is soms zo hevig dat het zelfs hoorbaar is in andere delen van het huis. Het klikken en slijpen van de kaken gaat door merg en been waardoor irritaties bij de partner ontstaat. Het dragen van een speciaal bitje vangt het geluid op en kan medebewoners helpen aan een betere nachtrust. Lees hier een overzicht van de beste 10 knarsbitjes.
Slijtageplekken op de tanden. Wanneer het tandglazuur volledig is afgesleten wordt ook de onderste laag, genaamd dentine, zichtbaar. Zelfs dentine kan uiteindelijk wegvagen door de hevigheid van knarsen. Omdat er geen glazuur meer aanwezig is treedt extreme tandgevoeligheid op.

Overige symptomen van bruxisme

Andere kenmerken bij tandenknarsen zijn, die we nog niet hebben genoemd zijn:

Oorpijn
Zenuwpijn
Hoofdpijn
Slecht slapen
Vermoeidheid
Nek en schouderklachten
Kapotte binnenkanten van de wangen
Als er sprake is van een tandvleesontsteking kan dit proces door knarsen worden verergerd tot parodontitis waarbij tanden kunnen uitvallen.
Kaakgewrichtsproblemen zoals TMJ disorder

Bruxisme kan pas echt worden gediagnosticeerd door middel van een slaaponderzoek in een slaapkliniek zoals het Slotervaart ziekenhuis in Amsterdam. Lees in dit artikel hoe tandenknarsen te voorkomen.

Bitje tegen tandenknarsen

Voordat de behandeling tegen knarsen wordt gestart, is het verstandig om direct een passend knarsgebitje aan te schaffen, zodat de tanden en kiezen niet nog verder worden aangetast.

Tandenknarsbitje van de tandarts

Je kunt een knarsbitje laten maken bij de tandarts, de kosten hiervan bedragen zo rond de €300. Dit noemt men ook wel een splint of opbeetblaat. Het voordeel is dat het bitje exact passend wordt gemaakt. Het grote nadeel is dat het soms enkele weken kan duren voordat de splint klaar is voor gebruik. Ook de hoge prijs schrikt af.

Zelf een knarsbitje op maat maken

Tegenwoordig zijn er ook eigenhandig op maat te maken knarsbitjes te verkrijgen, die absoluut niet onderdoen aan de kwaliteit van een tandartsbitje.

Als voorbeeld Het bitje van Dentek Professional Fit of de Sova Nightguard kost slechts enkele tientjes, is binnen 5 minuten pasklaar en gebruikt minder materiaal dan andere knarsbeschermers waardoor ze comfortabel zitten en toch capabel genoeg zijn om de hevige krachten van knarsen op te vangen en de tanden te beschermen.

In dit artikel vind je een overzicht van de beste 10 bitjes tegen tandenknarsen.

De mouthguard van Sova komt als beste uit de test.

Hoe kan ik tandenknarsen het beste voorkomen?

Het volledig verhelpen of behandelen van bruxisme is mogelijk maar niet altijd eenvoudig. De meeste behandelmethodes zijn met name gericht op stressvermindering.

De mogelijke oplossing tegen tandenknarsen

Omdat er veel verschillende oorzaken zijn die kunnen resulteren in tandenknarsen, is het soms lastig te bepalen hoe bruxisme het beste kan worden voorkomen. Wel blijkt dat in de meeste gevallen het hebben van stress, angst of spanning een grote rol speelt. Om die reden wordt aangeraden veel aandacht te besteden aan ontspanningsoefeningen. Ook de volgende tips kunnen helpen.

Kies het juiste knarsbitje. Niet zomaar vermelden we het dragen van een mouthguard op de eerste plaats. Alvorens je begint met het behandelen van tandenknarsen schaf dan eerst een beschermend bitje aan. Knarsen zonder bescherming kan het gebit onherstelbaar vernielen. Er zijn vele soorten bitjes te koop. Het bitje van Sova en het bitje van Dentek onderscheiden zich van andere bitjes omdat ze eenzelfde draagcomfort bevatten en net zo sterk zijn als een tandartssplint, maar vele malen goedkoper zijn. Voor een overzicht van de 10 beste knarsbitjes klik hier.
Zoek ontspanning. Stress is in veel situaties dé boosdoener bij tandenknarsen. Spanning of angst heeft een grote invloed op de gezondheid. Met veel stress word je sneller ziek en krijg je eerder last van fysieke klachten, waaronder tandenknarsen. De adrenaline in het lichaam zoekt een uitweg en vindt die soms in de kaakspieren. In een drukke periode is de nachtrust vaak minder goed en is het lastig om volledig te ontspannen. De spanning bij stress is niet alleen psychologisch, maar ook fysiek voelbaar in de spieren. Doordat er meer spierspanning is, treedt ook tandenknarsen vaker op tijdens de slaap. Bij erg veel mensen treed bruxisme enkel op in periodes van (grote) stress. Omdat stress niet altijd te voorkomen is, kan het verstandig zijn een goed tandenknarsbitje in te doen tijdens het slapen om schade te voorkomen.
Creëer rust voor het slapen gaan. Knarsen in de nacht wordt vaak gerelateerd aan stressvolle momenten die overdag plaatsvinden. Probeer daarom voor het slapengaan goed tot rust te komen. Zorg ook voor een slaapkamer met zo min mogelijk prikkels. Dus liever geen elektronische apparatuur, iPads en tv binnen handbereik.
Matig alcohol- en drugsgebruik. Het gebruik van (veel) alcohol en drugs kan een directe oorzaak van knarsetanden zijn. Het gaat hier om een korte termijneffect, waarbij het knarsetanden de nacht na het gebruik optreedt. Hoewel het tandenknarsen hierbij van tijdelijk aard is en niet dagen tot weken aanhoudt, kan het alsnog tot klachten leiden. In de regel wordt het knarsetanden heviger wanneer er meer alcohol gebruikt is. In het geval van drugs hangt de ernst van het tandenknarsen met name af van het type drug. XTC en MDMA zijn beruchte veroorzakers van knarsetanden, ook wanneer de persoon nog wakker is. Zelfs wanneer iemand zich bewust is van het knarsetanden, is het met deze drugs lastig om het te stoppen. Het gevaar van gebitsschade is daarom relatief groot bij XTC- en MDMA-gebruik.
Probeer te stoppen met roken. Uit onderzoek is gebleken dat rokers vaker tandenknarsen dan niet-rokers. Meestal is de invloed van roken niet zo duidelijk als stress en alcohol- of drugsgebruik. Over het algemeen wordt de kans op knarsetanden groter naar mate er meer wordt gerookt. Omdat rokers meestal jarenlang roken, kan ook het tandenknarsen al zeer lange tijd aanwezig zijn. Hierdoor is de kans op serieuze kaakproblemen vrij groot op de lange termijn.
Verminder het gebruik van cafeïne. Cafeïne is een stof dat in enkele populaire dranken verwerkt zit. Cafeïne stimuleert veel processen in het lichaam. Zo zorgt het voor meer urineproductie, versneld het de stofwisseling en leidt het tot een hogere alertheid. Ook kan cafeïne de spierspanning verhogen. Om deze laatste reden kan cafeïne-inname leiden tot tandenknarsen, met name bij mensen die al een natuurlijke aanleg voor knarsetanden hebben. Cafeïne zit onder andere in: koffie, thee, cola, energie dranken en pure chocolade melkchocolade Bij een hoge inname van cafeïne wordt soms ook gedurende de dag geknarsetand. Vaak gebeurt dit onbewust. Overigens gaat het hier vaker om klemmen dan het over elkaar schuiven van de tanden.
Ga naar de dokter. Bezoek een huisarts om bepaalde aandoeningen uit te sluiten. Er zijn aanwijzingen dat sommige aandoeningen van het centraal zenuwstelsel knarsetanden veroorzaken. Omdat knarsetanden een onbewuste handeling is, aangestuurd vanuit de hersenen is dit een logische gedachte. Met name de ziekte van Parkinson en de ziekte van Huntington lijken relatief vaak gepaard te gaan met tandenknarsen. Ook andere slaapstoornissen kunnen gepaard gaan met tandenknarsen. De meeste slaapstoornissen vinden hun oorsprong in de hersenen, wat ook het geval is bij bruxisme.
Maak een afspraak bij de tandarts. Onderzoek heeft uitgewezen dat bepaalde hersenactiviteiten gedurende de slaap waarschijnlijk leiden tot het klemmen van de kaak. Genetische aanleg bepaalt hierbij waarschijnlijk grotendeels hoeveel en hoe krachtig er wordt geklemd. Bij veel mensen is de gebitsstand niet optimaal, waardoor de tanden niet perfect op elkaar passen. Wanneer er met grote kracht wordt geklemd, leidt dit tot het over elkaar schuiven van het boven- en ondergebit. Dit veroorzaakt het karakteristieke geluid van knarsetanden en kan leiden tot slijtage en andere problemen, zoals beschreven op de pagina symptomen tandenknarsen. Mogelijk is de kans op knarsetanden groter wanneer ook andere slaapstoornissen aanwezig zijn. Bezoek een tandarts als je denkt last te hebben van een ‘verkeerde beet.’

Behandeling van knarsetanden

Omdat het lastig is om een enkele oorzaak aan te wijzen bij tandenknarsen, richt een groot deel van de behandeling zich op het voorkomen van schade dat wordt beperkt door ‘s nachts een bitje te dragen die het gebit beschermt.

Idealiter is dit een bitje dat volledig gevormd is naar het gebit, zodat het goed past en niet irriteert.

Populaire bitjes zijn Dentek en de Sova Nightguard, die je zelf thuis kunt koken en vervolgens naar het gebit kan vormen.

Hoewel spierpijn alsnog kan ontstaan, voorkomt een nightguard ook grotendeels pijn in de kaak, omdat de kracht minder stevig doorwerkt naar andere structuren in het hoofd. Ook kiespijn en hoofdpijn kunnen daarom verholpen worden door ‘s nachts een knarsbitje te dragen. Meer weten over deze bitjes?

Klik hier voor een top 10 test van alle knarsbitjes op een rij

Tip van Tandartswiki: Het knarsgebitje van Sova

Niet zomaar krijgt het tandenknarsbitje van het Amerikaanse bedrijf Sova hoge beoordelingen van haar kopers. Sova gebruikt 50% minder materiaal, waardoor het veel prettiger zit dan andere bitjes. Tegelijkertijd is Sova sterk genoeg om de hevige kracht van knarsen op te vangen en tanden te beschermen.

Het Sova Tandenknarsbitje: